In de tuinen zijn veel plantbedden bedekt met een laag stro. Onder fruitbomen en fruitstruiken vind je in onze tuinen vaak een laag houtsnippers. Zo’n laag bodembedekking wordt ook wel ‘mulch’ genoemd. Waarom gebruiken we eigenlijk mulch en laten we de grond niet gewoon kaal?
Functies van Mulch
Functies van mulch die met name in het groeiseizoen, ongeveer van maart tot oktober, van belang zijn:
- als de mulchlaag dik genoeg is onderdrukt het de kieming en groei van onkruid
- het voorkomt uitdroging en daardoor compactering en barsten van de grond. Zorg ervoor dat de grond vochtig is voor het aanbrengen van de mulch, anders zorgt de absorberende mulch er juist voor dat het volgende regenbuitje de grond niet bereikt.
- door vertering draagt de mulch bij aan de bodemvruchtbaarheid en -structuur
- de mulch geeft habitat (=een geschikt leefgebied) voor roofinsecten, bijvoorbeeld duizendpoot en spin, die de planten beschermen tegen belagers
Functies die met name in de winter tot hun recht komen:
- de mulch beschermt de grond tegen verharding door harde regenval
- de mulch geeft een isolerende laag waarmee vorstgevoelige planten beschermd kunnen worden en waardoor het bodemleven actiever en meer aan de oppervlakte blijft
Keuze voor mulchmateriaal
Met mulch wordt in het algemeen ‘bodembedekking’ bedoeld. Dat kan natuurlijk met een enorme lijst aan materialen. De keuze voor het materiaal wordt met name bepaald door de beschikbaarheid (en prijs) en belangrijkste functies die de mulch moet hebben. Hier een aantal voorbeelden.
- Bladeren. Vaak ruim beschikbaar en gratis. Waaien wel makkelijk weg, dus arbeidsintensief om de mulchlaag intact te houden. Verse bladeren hebben een redelijke hoeveelheid stikstof (belangrijke voedingsstof voor planten) in zich. Dorre bladeren, net als bijv. stro en houtsnippers, bestaan vrijwel uitsluitend uit koolstof. Probeer te voorkomen dat er grote hoeveelheden onder de grond komen in plaats van erop, anders kan de koolstof in het composteringsproces gaan concurreren met de planten om stikstof.
- Gras. Vrij hoog stikstofgehalte, goed voor de bodemvruchtbaarheid. Niet te dik mulchen, dan ontstaat er een luchtdichte, slijmerige laag.
- Smeerwortel. Rijk in kalium, een andere belangrijke voedingsstof voor planten. Verteert snel, dus geen langdurige mulch.
- Riet. De stukjes holle stengel bieden veel habitat, de mulch gaat lang mee en waait niet weg. Ideaal als je riet tot je beschikking hebt, bijvoorbeeld in een rietbed dat afvalwater uit de keuken en douche zuivert!
- Stenen. In sommige gebieden (Schotland, droge gebieden in Afrika) het beste beschikbare materiaal. Wanneer je mulcht met stenen (niet helemaal dichttegelen natuurlijk!) mis je weliswaar de bijdrage aan de bodemvruchtbaarheid en – structuur, maar heb je als extra functie dat de stenen warmte vasthouden en de temperatuur stabiliseren, waar de planten in de directe omgeving van kunnen profiteren.
- Grote lap (donker) plastic. Extreem goed in onkruid onderdrukken. Wordt vooral gebruikt voor het ontginnen van stukjes nieuwe cultuurgrond.
- Stalmest, een mengsel van mest en stro. Behalve koolstof uit het stro zit er ook stikstof uit de mest in de mulch. Stalmest van een commerciele veehouderij heeft over het algemeen een grote hoeveelheid stikstof in zich (veel mest in verhouding tot het stro).
Stalmest van een kinderboerderij heeft vaak een andere verhouding. Het oog wil ook wat, en de neus juist niet teveel, dus op de kinderboerderij wordt veel meer stro gebruikt dan op een veehouderij. Dat maakt de balans koolstof/stikstof geschikter voor toepassing op de tuin. Let erop dat de mest van zieke dieren op de kinderboerderij apart wordt gehouden, zodat er geen resten van antibiotica, wormenkuren of iets dergelijks in de stalmest zitten.
Wanneer de stalmest op een grote berg ligt gaat het door de hoge temperaturen en druk rotten, schimmelen en compacteren. Deze processen stoppen echter wanneer de stalmest goed wordt losgemaakt en verspreid op de bedden wordt aangebracht. Kom je een ‘mestpakketje’ tegen tussen het stro, leg het dan tegen de zijkant van de verhoogde bedden, zodat op het plantoppervlak met name los stro ligt.
Door de diverse belangrijke functies van mulch is het een goed uitgangspunt dat de grond voortdurend bedekt blijft. Maar er zijn ook gevallen waarin mulch niet goed werkt. Wanneer gebruik je geen of weinig mulch?
- wanneer je wilt dat de grond extra opwarmt zodat zaaigoed beter kiemt
- wanneer je ergens net fijne bladgewassen of wortels gezaaid hebt
- wanneer de mulch in een nat seizoen een waar slakkenparadijs vormt
- direct rondom de stammen van meerjarige planten houdt je een cirkel met een straal van plusminus 10 cm vrij om rotting van de houtige stam te voorkomen
- wanneer een dikke laag, bijvoorbeeld van gras of mest, een luchtdichte, slijmerige, rottende laag op zou leveren